Drupal gaat niet zonder haar community. Een event als DrupalCon laat dat extra goed zien. Op het event is een bedrijfsvloer waar bedrijven vooral staan om te netwerken. Voor een plekje op de bedrijfsvloer hebben bedrijven de mogelijkheid om zich hiervoor in te schrijven. Verder kan iedereen zich inschrijven om wat te vertellen over een vakgebied of specialisatie gerelateerd aan het Drupal CMS. Dit jaar waren er tijdens het driedaagse event meer dan 160 presentaties die je kon volgen. Die heb ik natuurlijk niet allemaal gezien, maar per tijdsslot bepaal je waar je bij bent. De meeste – misschien wel alle – presentaties zijn online terug te kijken via YouTube. In de maanden na het event worden deze geüpload. Al jaren kijk ik opnames terug, maar dit jaar was het mijn eerste Drupalcon waar ik fysiek aanwezig was. Ik heb onwijs genoten en DrupalCon ervaren in levenden lijve was een stuk leuker dan het achteraf terugkijken. 

Volgend jaar vindt het event plaats in Barcelona, van 24 tot en met 27 september. Nog even geduld dus. Voor nu neem ik jullie graag mee in de zes take-aways die ik meeneem na DrupalCon 2023.

Take-Away #1: Voor ieder wat wils

DrupalCon is heel groot opgezet en niet alleen interessant voor developers! De hoeveelheid stof die je op je kon nemen tijdens het event verbaasde me echt. Er waren veel bedrijven aanwezig, maar heel divers. Agencies zoals Synetic, maar ook veel bedrijven die Drupal als hun CMS gebruiken en er waren om inspiratie op te doen of juist te delen. Het maakt ook niet uit in welke branche je werkt, alles zat er wel tussen. Denk aan de farmaceutische industrie, maar ook overheid of retail industrie. De inhoud van het event was ook heel breed. Er waren in totaal 5 “tracks” aanwezig tijdens DrupalCon. Je kiest dan zelf welke track het best bij je interesses past.

1. Agency & Business
2. Clients & Industry Experience
3. Open Web & Community
4. Makers & Builders 
5. Users & Editors  

Alle tracks waren gefocust op een bepaalde doelgroep. En de presentaties hadden een eigen track toegewezen gekregen. Of je nou marketeer, developer, designer of projectmanager bent, er zit altijd wat tussen om te volgen. Verder zijn de presentaties interessant als je net startende bent in het vakgebied, maar ook als je al wat langer werkzaam bent. De presentaties zijn heel divers. Dat zorgt soms wel voor een hit & miss, maar de algehele sfeer en ervaring maakt de misses ruimschoots goeds. Maar daar vertel ik je later meer over. 

Je had dit jaar ook BoF-(Birds of Feather Flock Together) ruimtes waar een onderwerp werd geïntroduceerd en je met vakgenoten over kon discussiëren of brainstormen. Zo had je de keuze om het luisteren af te wisselen met interactie. Tussendoor kon je ook naar de ‘beursvloer’ om alle stands te bezoeken en te praten met mede professionals.

Take-Away #2: De ‘Driesnote’ in een ander jasje

Elk jaar tijdens DrupalCon houdt de oprichter van Drupal - Dries Buytaert - zijn Driesnote. Hij geeft vaak een korte recap wat er zich heeft afgespeeld binnen Drupal en presenteert waar Drupal de aankomende jaren op gaat focussen. Waar deze Driesnote vaak hetzelfde in functie & vorm is, was het dit jaar in een ander jasje gestoken. 

Dit jaar vertelde Dries in sprookjesvorm over Drupal en haar concurrenten en de verhouding, dit was erg bijzonder. Drupal houdt zich juist vaak op de achtergrond en focust zich vooral op waar zij zelf goed in zijn. Uiteraard wordt er gekeken naar de concurrentie wat wel werkt en niet werkt, maar kritiek op concurrentie is in de Drupal-wereld eigenlijk unheared of. 

We zien alleen de laatste jaren dat Drupal terrein aan het verliezen is in de CMS-wereld. Vooral van de grotere SaaS bedrijven. Het Drupal CMS is én blijft een OpenSource oplossing die gedreven wordt door een community. Er zit geen groot bedrijf achter die er veel geld in stopt en het heeft ook geen marketingmachine. Acquia inversteerd veel in Drupal - heel veel - maar zij zijn ook commercieel ingesteld en het is niet ‘hun’ product.

Het feit dat Drupal bestaat als community heeft voor- en nadelen. Aan de ene kant is dat heel erg mooi, want het systeem is gratis om te downloaden en om verder op te bouwen, het zit erg solide en netjes in elkaar en het voldoet aan allerlei belangrijke eisen bedacht door de community. Het is developer-driven en het is flexibel opgezet dat het voor veel is in te zetten. Dat is ook een van de vele redenen dat Drupal dé go-to CMS-tool van Synetic is.

Aan de andere kant merk je dat er voor non-developers weinig informatie beschikbaar is over Drupal, doordat er geen tot weinig marketingfocus is en Drupal ook geen salesteam of iets dergelijks heeft. Hierdoor worden er vaak onterechte vergelijkenissen gemaakt die lastig zijn om écht goed uit te leggen of te begrijpen. Het ‘verkopen’ van Drupal ligt ook bij de agencies zelf. We willen allemaal hetzelfde, maar dat gaat lastig. Het zorgt voor kwaliteitsverschil van sales als het over Drupal gaat.

SaaS (Software as a Service) producten zoals Contentful, Squarespace & Adobe beginnen een beetje de overhand te krijgen en worden misschien ook wel de standaard. Drupal ‘vecht’ hier een beetje terug en onderkent tevens haar eigen makken. Dat was nodig en tegelijkertijd ook heel mooi om te zien hoe subtiel, maar ook effectief dit was!

Ik raad iedereen aan om de Driesnote terug te kijken.

Take-Away #3: Drupal & Beheer

Drupal en haar default user-interface is vaak een topic om te vermijden. Ja, je kan Drupal gratis downloaden en volledig uitbreiden, maar out of the box laat de beheerinterface nog wat te wensen over. Om het beter te maken, is het echt nodig om er wat modules tegenaan te plakken. Als we de vergelijking maken met haar concurrenten, dan loopt Drupal hier achter. Dat is ook weer de vloek en de zegen van een community. Ja, je hebt een menu die volledig accessible is voor alles en iedereen, maar aan de andere kant erg ‘mooi’ en ‘lekker’ voelt het niet aan. Hij is misschien zelfs een beetje outdated. 

Met de verschillende modules wordt het wat moderner, maar meer modules zorgt voor meer onderhoud en dat zorgt voor eventueel problemen tussen modules. Uiteindelijk zorgt dat weer voor meer complexiteit.

Drupal is hier bewust van en heeft een aantal initiatieven in het leven geroepen om hier wat aan te doen met of voor versie 10.3 uitkomt.

De 5 initiatieven:

1. Field Ui
2. Editorial Experience
3. Navigational experience
4. Admin Ui 
5. Dashboard

1. Field Ui

In princiepe kan je binnen Drupal geen standaard paginacontent weergeven zonder een content type (voor de die-hard drupalaars: ik reken blocks, custom entities en taxonomies niet mee). Als je als Drupalmaker een veld moet toewijzen aan een content type kost dat soms veel kliks en tijd om te bewerkstelligen. Het Field Ui initiative zorgt ervoor dat het sneller en gebruiksvriendelijker gaat werken om velden toe te wijzen aan een content type. 

2. Editorial Experience

In 2018 is Drupal uitgerust met haar Layout Builder systeem, dat is alweer even geleden. Layout builder heeft inmiddels al een aantal iteraties achter de rug, maar een pagina opmaken via Drag & Drop is eigenlijk wel een beetje de standaard bij veel moderne CMS-systemen. Uiteraard is ook dit weer mogelijk met module-uitbreidingen, maar Drupal out-of-the-box moet beter kunnen! En daarom dit initiatief. Het moet makkelijker worden om gestructureerde content toe te voegen waarbij moderne paginabouwtools gebruikt worden.

3. Navigational Experience

Navigeren binnen Drupal is soms wat ingewikkeld, helemaal een Drupal uitgebreid met veel modules. Want veel modules, betekent veel optie, en veel opties betekent meer menu knopjes om bij die opties te komen. De beheerinterface van Drupal maakt sinds Drupal 10.0 standaard gebruik van het ‘Claro’-theme. Binnen Synetic gebruiken wij het ‘Gin’-theme. Dat is een subtheme op Claro die het allemaal nèt iets gebruiksvriendelijker maakt. Zoals eerder uitgelegd: hoe meer extra werk, hoe meer beheer en hoe meer bugs soms zich voordoen. Het blijft namelijk software. Het huidige beheermenu gaat daarom ook volledig op de schop. Het wordt volledig gemoderniseerd en uitgerust met uitklapmogelijkheden en nieuwe iconen. Zeker iets om naar uit te kijken!

4. Admin UI

Ook de Admin UI van Drupal moet eraan geloven. Meer features van het eerdergenoemde Gin-theme zal overgehaald worden naar het standaard thema – Claro – en er zal wat herstructurering gaan plaatsvinden. Voor onze ontwikkelde applicaties niet heel ingrijpend, aangezien de meeste al gebruik maken van Gin.

5. Dashboard

Als je inlogt binnen Drupal is het systeem niet heel verwelkomend. Het enige wat je ziet is hoelang je al lid bent. Als je je dus nèt hebt geregistreerd binnen Drupal is het ook wel een beetje gek om te zien: ‘Member for: 10 seconds’ en verder niets. Drupal is het daar na 20 jaar mee eens. Better late then never en daarom komt Drupal met het Dashboard initiatief. Bij binnenkomst word je verwelkomt met een dashboard waarbij je bepaalde statistieken kan uitlichten. Bijvoorbeeld over het beheer binnen de applicatie en op je website of eventueel shortcuts naar veelgebruikte beheeropties. Heel handig en ik kijk uit naar alle modules die beschikbaar komen om dit dashboard aan te vullen. De mogelijkheden om aan de hand van je rol en/of rechten een gepersonaliseerd dashboard te maken zijn eindeloos. En wie weet in de toekomst met een beetje AI een écht gepersonaliseerd dashboard… ik dwaal af 😉.Laten we zeggen dat dit een nodige stap is in de juiste richting.

TakeAway #4: Drupal & Marketing

Zoals eerder benoemd bij Take-Away #2 heeft Drupal geen marketingmachine die Drupal op de kaart zet. Dit is misschien wel meer nodig in het huidige digitale tijdperk. Overal zie je flashy marketingvideo’s over wat systeem X & Y allemaal kan en hoe goedkoop en makkelijk het werkt. Natuurlijk is veel hiervan salespraat en als je het écht zo wilt, komt er vaak meer bij kijken. Het is niet ‘even een paar knopjes klikken’ en je gaat vast diep in je portemonnee tasten. Drupal is daarentegen gratis en blijft dat ook. Momenteel doen ze weinig tot niets om zichzelf te vermarkten. Hierdoor wordt Drupal zowel door developers als gebruikers in een slecht daglicht gezet. Ergens vind ik dat wel terecht. Developers zijn vaak eerlijke en praktische mensen, ze focussen zich op wat écht kan en zijn gericht op het vinden van oplossingen, niet in het verkopen van al gebouwde oplossingen. Aangezien Drupal voornamelijk wordt aangedreven door deze developers zie je dat ook sterk terug. 

Binnen veel bedrijven wordt de besluitvorming voor een (CMS) systeem naast de IT-afdeling óók gedaan door de managers, site-beheerders en marketeers die ermee moeten werken. En volgens de uitdrukking “Practice what you preach”, zijn deze mensen vaak wat vatbaarder voor goede marketing en een sterke productvisie. Dat mist in Drupal land en daarom hebben ze een Marketing Committee in het leven geroepen. Drie aangestelde individuen die samen met de community ervoor gaan zorgen Drupal beter en meer marketing-driven naar buiten communiceert. Zo komt er meer eenheid, focus en consistentie in marketinguitingen. Zowel door materiaal beschikbaar te maken voor de bedrijven die gebruik maken van Drupal, maar daarnaast uiteraard ook door Drupal haar homepage aan te pakken. Dit was hoognodig tijd!

Dit jaar werken ze voornamelijk aan een roadmap om het plan vorm te geven. Volgend jaar plukken we daar hopelijk al de vruchten.  Tijdens DrupalCon hebben we al een sneakpeak gezien.

TakeAway #5: Veel DXP & AI

Digital Experience Platform (DXP)

Tijdens DrupalCon viel het me op dat er heel veel presentaties waren over DXP. Er hangt een bepaalde buzz rondom een Digital Experience Platform die steeds groter en populairder wordt. Synetic heeft al een aantal jaar geleden voorspelt dat DXP steeds belangrijker zou worden. We zien wel dat de business hierin wat achterloopt. 

Zo’n DXP is een forse investering om ‘juist’ te doen. Met een aantal klanten zijn we ernaartoe aan het bewegen, maar die weg ernaartoe vergt nogal wat kennis en begrip over het onderwerp aan de beide kanten. Kennis die wij proberen over te brengen, maar waar we tegelijkertijd ook zelf dingen voor moeten uitzoeken. Een DXP werkt simpelweg niet ‘out-of-the-box' en is ook niet één systeem. Het is een combinatie van systemen (het platform) die naadloos met elkaar samenwerken en zorgt voor dé digitale ervaring. Veelal hoofdzakelijk uit drie belangrijke componenten:

1. Het CMS;
2. Het CRM of de CDP;
3. Marketing Automation (MA).

En omdat deze combinatie vaak per klant anders en/of uniek is, zit daar voor ons vaak het werk in.

Ook bij DrupalCon zie je dat veel bedrijven en agencies een pakket aanbieden. Zoals bijvoorbeeld DropSolid of Acquia met een pakket waar het vaak dan al deels met elkaar samenwerkt, maar waar je dus dan ook vastzit aan die specifieke systemen en aan het bedrijf die het levert. Er wordt hierbij ook vaak gebruik gemaakt van de term ‘Open DXP’ waarbij bedoeld wordt dat de systemen die gebruikt worden allemaal OpenSource zijn. Denk bijvoorbeeld Drupal voor het CMS gedeelte, Unomi voor het data gedeelte en Mautic voor het marketingdeel. Dit zijn community driven tools die gratis te gebruiken zijn voor bedrijven.

Binnen Synetic staan we volledig achter deze ontwikkelingen en bieden we zelf ook iets aan, maar ik zie wel de schoonheid ervan in om niet alleen maar OpenSource software te gebruiken. Begrijp me niet verkeerd, ik ben fan van OpenSource en uiteraard Drupal, maar laten we vooral gebruiken wat er al is! Gebruik je bijvoorbeeld al Microsoft Dynamics als CRM of MA of heb je een ander systeem als data platform? Dan onderzoeken wij liever wat er mogelijk is met die systemen in plaats van alles te migreren en de werknemers op te leiden met nieuwe software. Migreren kan altijd nog en laten we vooral klein beginnen om dat leerproces te bevorderen. Niemand zit te wachten op een megalomaan systeem waar je eigenlijk maar 10% van gebruikt. Daarnaast zie ik ook echt wel voordelen om voor één van die softwarepakketten een closed-source SaaS-oplossing te gebruiken die gewoon wat verder is uitgedacht en die ook meer AI-features in zich heeft dan een gratis oplossing. Soms valt daar niet tegenop te programmeren. Daarom praten we liever bij Synetic over een Composable DXP dan een open DXP. Mocht je hier meer over willen weten stuur me dan even een e-mail 😉.

Je zag echter ook bij DrupalCon dat hoewel DXP hot and happening is, is het vooral nog in de kinderschoenen en veel theorie en geen hands-on voorbeelden die écht goed werken. Nog een paar jaar, maar it’s gonna happen! Een beetje toekomstmuziek om naar uit te kijken dus.

AI

Wat geen toekomstmuziek is en al onder ons leeft is AI. Daar werd ook veel overgesproken! Drupal zelf niet, die lijkt zich vooral even op de achtergrond te houden over dit onderwerp. Er zijn nog best wel wat ethische discussies over het gebruik van AI en waar die data heengaat. Zoals eerder gezegd is Drupal Community driven, dus voordat iets erdoorheen komt, moet iedereen het hier eerst over eens zijn. Dat wil alleen niet zeggen dat er niet veel mensen waren die iets vertelden over mogelijke toepassingen die AI biedt in combinatie met het Drupal-CMS.

Self-Hosted LLM

Onze partner Amazee.io was ook aanwezig op DrupalCon en vertelde iets over hun toepassing om AI zelf te hosten. Daarmee tackle je dat struikelpunt van data. Iets waar wij als Synetic veel oren naar hebben en waar we aan het onderzoeken zijn om hier gebruik van te gaan maken en aan te bieden aan onze klanten. Het klinkt nog een beetje vaag, maar hierover later meer. Mocht je al geïnteresseerd zijn? Stuur ons een berichtje! Het self-hosten van je eigen Large-Language-Model om zelf in controle te zijn over je data wordt de new way forward! De voordelen van hoe ChatGPT werkt heb je dan wel, maar de nadelen heb je niet. Let’s go zou ik zeggen!